فرقی نمی‌کند که به چه زبانی صحبت می‌کنید، برای اینکه بتوانید مفهوم موردنظر خود را به درستی به شنوندگان برسانید لازم است که زمان وقوع جمله را به درستی بیان کنید. به همین دلیل یکی از مهم‌ترین گام‌های یادگیری هر زبانی دانستن ساختار درست زمان‌های آن است. به دلیل اینکه کشور ترکیه امروز به عنوان یکی از مقاصد مهاجرتی مردم ما تبدیل شده است، یادگیری و آموزش زبان ترکی استانبولی طرفداران زیادی دارد. انواع زمان ها در زبان ترکی استانبولی کمی پیچیده است و یادگیری آن برای اکثر زبان آموزان یک چالش بزرگ خواهد بود. در این مطلب تلاش می‌کنیم یک دید کلی (بدون بیان استثناها) درباره زمان‌ها در این زبان به شما بدهیم تا راحت‌تر ساختارهای مختلف آن را به یاد آورید.
زمان حال ساده
حال ساده یکی از پرکاربردترین زمان‌ها در هر زبانی است و به همین دلیل در ابتدای توضیح انواع زمان ها در زبان ترکی استانبولی نیز ابتدا به آن می‌پردازیم. این زمان در ترکی به نام Genis Zaman شناخته می‌شود و کاربرد آن با حال ساده در فارسی و انگلیسی تقریبا یکسان است. فرمول اصلی ساخت این زمان به صورت زیر است.
- پیدا کردن ریشه فعل (برای این کار کافی است قسمت mak یا mek را حذف کنید)
- توجه به انتهای فعل
- اگر فعل به حروف بدون صدا ختم شده بود حرف صدادار مناسب را به آن بیفزایید و سپس پسوند yor را اضافه کنید. اکنون می‌توانید شناسه متناسب با فاعل را نیز اضافه کنید.
- برای افعال منتهی به حروف صدادار نیز ابتدا حرف صدادار را حذف کنید یکی از حروف اصلی را بیفزایید و سپس مانند مرحله قبل عمل کنید.
فرمول زمان حال ساده به صورت زیر است:
در جدول زیر هم شناسه‌های مربوط به هر شخص را آورده‌ایم.
| اول شخص مفرد | Um | اول شخص جمع | Uz |
| دوم شخص مفرد | Sun | دوم شخص جمع | Sunuz |
| سوم شخص مفرد | – | سوم شخص جمع | lar |
به عنوان مثال اگر بخواهید زمان حال ساده برای اول شخص مفرد فعل çekmek را بیان کنید به صورت çekiyorum خواهد شد. همچنین فعل dinlemek را در نظر بگیرید که به حرف صدادار ختم شده است. زمان سوم شخص مفرد این فعل به صورت dinliyor خواهد بود.
نکته: در کلماتی که ریشه آن‌ها به t ختم می‌شود، ابتدا باید t را به d تبدیل کنید و سپس بر اساس فرمول زمان حال ساده را بسازید.
روش منفی کردن فعل حال ساده
طبیعتا برای اینکه بتوانید از انواع زمان ها در زبان ترکی استانبولی استفاده کنید نیاز دارید که شکل منفی آن را نیز یاد بگیرید. فرمول ساخت شکل منفی این زمان درست شبیه به حالت مثبت آن است و تنها حروف صداداری که باید اضافه کنید فرق می‌کند. به شکل زیر توجه کنید.
زمان گذشته ساده
زمان گذشته ساده در ترکی استانبولی مربوط به حالتی است که اتفاقی در گذشته رخ داده و تمام شده است و ما از وقوع آن کاملا مطمئن هستیم؛ به عنوان مثال زمانی که قصد دارید خاطره‌ای تعریف کنید از این زمان استفاده می‌کنید. مراحل ساخت فعل در زمان گذشته ساده به صورت زیر است.
- ابتدا ریشه فعل را به دست آورید
- شناسه گذشته را به فعل اضافه کنید
- شناسه شخصی متناسب با فاعل را در انتهای فعل قرار دهید
اکنون با توجه به مراحل بالا فرمول زیر برای گذشته ساده به دست می‌آید.
توجه داشته باشید که شناسه‌های شخصی هر شخص در زمان گذشته متفاوت است و بر اساس جدول زیر تعیین می‌شود.
| -nız / -niz / -nuz / -nüz | siz | -m | ben |
| – | o | -k | biz |
| lar / ler | onlar | -n | sen |
به عنوان مثال گذشته ساده فعل çekmek برای اول شخص مفرد با استفاده از فرمول بالا به صورت çekdim خواهد بود.
نکته: اگر ریشه فعل به یکی از حروف ç / f / h / k/ s /ş / t / p ختم شود، حرف d در پسوند گذشته را به t تبدیل می‌کنیم. در واقع این پسوندها به صورت tı / ti / tu / tü درمی‌آیند. به عنوان مثال اول شخص گذشته ساده برای فعل Gitmek به صورت gittim خواهد بود.
روش منفی کردن فعل گذشته ساده
در انواع زمان ها در زبان ترکی استانبولی نیاز است که شما فرمول منفی کردن آن را نیز بدانید. برای منفی کردن افعال گذشته ساده بر اساس فرمول زیر عمل کنید. پسوندها یا شناسه‌های شخصی همان مواردی هستند که در جدول بالا بیان شدند.
اینکه برای کدام فعل پسوند ma و برای کدام‌یک پسوند me را استفاده کنیم، بستگی به آخرین حرف صدادار در ریشه دارد. به شکل زیر توجه کنید تا این موضوع را راحت‌تر درک کنید.
زمان ماضی بعید در زبان ترکی استانبولی
ماضی بعید همان چیزی است که در انگلیسی به آن گذشته نامعلوم میگوییم. این زمان اشاره به وقتی دارد که کاری را در گذشته انجام می‌دهیم اما نتیجه آن مشخص نشده است. در این حالت تعدادی سمبل مشخص را که در تصویر زیر آمده است به همراه ریشه فعل به کار می‌بریم.
به عنوان مثال در جمله Bir çocuğun bir bisikleti varmış فعل جمله با استفاده از همین فرمول به ماضی بعید تبدیل شده است. این جمله در فارسی به معنای «یک بچه دوچرخه داشت» است. به عنوان مثالی دیگر اگر بخواهیم فعل خوابیدن را در سوم شخص جمع در زمان ماضی بعید بیان کنیم به صورت uyumuşlar خواهد بود.
روش منفی کردن ماضی بعید
برای منفی کردن این زمان در ترکی استانبولی لازم است که فرمول زیر را به کار ببرید.
به عنوان مثال فعل ننوشته بودند در این زبان به صورت yazmamıştılar بیان می‌کنند.
زمان آینده در زبان ترکی استانبولی
به منظور ساخت زمان آینده در ترکی استانبولی لازم است که بین ریشه فعل و پسوندها یا همان شناسه‌های شخصی پسوندهای acak و ecek را اضافه کنید. درصورتی‌که آخرین حرف ریشه فعل یکی از حروف a, ı, o, u باشد از پسوند acak استفاده می‌کنیم و درصورتی‌که از مجموعه e, i, ö, ü باشد پسوند ecek را به کار می‌بریم. فرمول این زمان به صورت زیر خواهد بود.
مانند دیگر انواع زمان در زبان ترکی استانبولی زمان آینده نیز دارای پسوندهای شخصی مخصوص خود است که در جدول زیر آن‌ها را آورده‌ایم.
توجه داشته باشید که در حالت‌های اول شخص مفرد و جمع حرف k در پسوندهای مخصوص زمان آینده برای اتصال به پسوند شخصی به ğ تبدیل می‌شود. به عنوان مثال آینده فعل gitmek برای اول شخص مفرد به صورت gideceğim بیان می‌شود.
نکته دیگر اینکه اگر حرف انتهایی ریشه فعل صدادار باشد، در زمان قرار گرفتن در کنار پسوندهای مخصوص زمان آینده باید حرف بی‌صدای Y را میان آن‌ها قرار داد.
| اول شخص مفرد | ım /-im /-um /-üm | اول شخص جمع | ız/-iz/-uz/-üz |
| دوم شخص مفرد | sın /-sin /-sun /-sün | دوم شخص جمع | sınız/-siniz/-sunuz/-sünüz |
| سوم شخص مفرد | – | سوم شخص جمع | lar/-ler |
روش منفی کردن زمان آینده در ترکی استانبولی
به منظور منفی کردن این زمان قبل از پسوندهای مخصوص آینده باید پسوند ma یا me را اضافه کنید. با توجه به فرمول زیر کاملا متوجه این موضوع خواهید شد.
توجه داشته باشید که در این حالت همواره بین پسوند منفی سازی و پسوند زمان آینده حرف y قرار می‌گیرد تا دو حرف صدادار پشت سر هم نباشند. به عنوان مثال فعل نخواهیم نوشت به صورت Yazmayacağız بیان خواهد شد.
زمان حال استمراری در زبان ترکی استانبولی
زمان حال استمراری اشاره به کاری دارد که اکنون در حال انجام آن هستیم؛ به عنوان مثال فعل دارم می‌روم مربوط به همین زمان می‌شود. فرمول ساخت این زمان به صورت زیر تعریف می‌شود.
نکته: اگر ریشه فعل به حروف صدادار ختم شده باشد باید آن را حذف کنید و به جای این حرف یکی از حروف صدادار مخصوص زمان حال استمراری را بگذارید. به عنوان مثال فعل dinle در زمان حال استمراری تبدیل به dinliyor خواهد شد.
روش منفی کردن حال استمراری در ترکی استانبولی
به منظور ساخت حالت منفی در این زبان به جای حروف صدادار گفته شده در بخش قبل از پسوندهای mı/mi/mu/mü قبل از yor استفاده می‌کنید. در واقع فرمول آن به صورت زیر خواهد بود.
زمان ماضی نقلی در زبان ترکی استانبولی
در میان انواع زمان ها در زبان ترکی استانبولی برای بیان کاری که در گذشته انجام شده اما از وقوع آن اطمینان نداریم از ماضی نقلی یا حال کامل استفاده می‌کنند. فرمول ساخت این زمان به صورت زیر تعریف می‌شود.
سخن پایانی
انواع زمان ها در زبان ترکی استانبولی تنها از طریق پسوندها از هم مجزا می‌شوند؛ به همین دلیل هر زبان آموز باید به طور کامل پسوندهای مخصوص هر زبان را بشناسد و آن‌ها را به درستی به کار ببرد. نکته مهم دیگر قوانین صداگذاری در این زبان است که به شما نشان می‌دهد از میان پسوندها کدام را برای هر فعل استفاده کنید. شناخت این قوانین در درست صحبت کردن اهمیت بسیار زیادی دارد و باید از همان ابتدای مسیر یادگیری این زبان برای فهم آن‌ها تلاش کنید. علاوه بر این‌ها توجه به حروف صدادار و بدون صدای موجود در ریشه هر فعل یا پسوند و تبدیل‌هایی که در زمان استفاده از آن‌ها باید صورت گیرد نیز به شما کمک می‌کند که درست و دقیق حرف بزنید و منظور خود را به طور کامل برسانید.
دیدگاهتان را بنویسید